NEXT STORY
The end of the war
RELATED STORIES
NEXT STORY
The end of the war
RELATED STORIES
Views | Duration | ||
---|---|---|---|
21. Anti-Semitism before the war | 684 | 03:45 | |
22. Austria before the war | 440 | 05:29 | |
23. Not such a terrible devil | 390 | 02:18 | |
24. My mother's grave in the Jewish cemetery | 365 | 01:28 | |
25. Following my mother's death | 302 | 02:22 | |
26. Learning to speak Polish | 531 | 01:12 | |
27. Friendship with Stasia | 379 | 04:27 | |
28. The outbreak of war and Stasia's fate | 369 | 01:48 | |
29. The end of the war | 399 | 05:35 | |
30. Leaving for Lublin | 303 | 04:29 |
[Q] A kiedy? To wtedy właśnie Stasia się stała taką ważną dla Ciebie osobą?
Nie, ona była cały czas ważna, nawet jak prowadziła te... te zebrania. Nawet jak szła ze mną z tych zebrań do... do domu, to ona mnie pouczała, znaczy może ona tak mało mówiła, ale jakoś mnie uczyła czegoś.
[Q] A wtedy właśnie, na początku wojny, staliście się parą?
Za dużo byś chciała wiedzieć. Ja się Ciebie nie pytam, z kim Ty pierwszy raz spałaś. No, dobrze.
[Q] W czasie... w czasie wojny się... znaczy już po Powstaniu Warszawskim się zgubiłeś z nią, prawda?
No tak, ona została na Lesznie, a ja byłem tam... no tak, ona była... ją zabrali z Marysią Sawicką do... ja nie pamiętam, jak ta miejscowość się nazywała, do... do chłopów tam gdzieś na roboty. Dobra, tymczasem już... już przerwijmy, bo jestem tym... to nie jest przed wojną...
[Q] To Niemcy ją zabrali, to znaczy ona pojechała do Niemiec?
Znaczy Niemcy ją wysłali. Złapali ją na Lesznie, już wtedy nie zabijali w tym kościele św. Stanisława wszystkich, tylko wysłali do Niemiec. Gdyby ją złapali parę dni wcześniej, to by w kościele Stanisława jak wszystkich zabili tak by i ją zabili, ale nie zabili, nie złapali jej.
[Q] When - was it then that Stasia came to matter so much to you?
No, she always mattered to me even when she led those meetings. Even when she walked home with me after those meetings, she was teaching me, I mean she didn't say much but I was still learning something from her.
[Q] Was it at the beginning of the war when you two became a couple?
You want to know too much. I don't ask you about the first person you slept with. Right, well...
[Q] You lost her after the Warsaw Uprising...
Well, yes - she stayed in Leszno but I was over there, yes, she was, she was taken together with Marysia Sawicka to I don't remember the name of the place, somewhere out into the country to do labour. Fine, we'll stop for now because all of this is making me... The Germans took her. Yes. The Germans took her, they caught her in Leszno and by then they were no longer killing people in the church of St Stanisław only sending them to Germany. If they'd caught her a few days earlier they would have killed her they way they were killing everyone in the church of St Stanisław but they didn't kill her, no, they caught her.
Marek Edelman (1919-2009) was a Jewish-Polish political and social activist and a noted cardiologist. He was the last surviving leader of the 1943 uprising in the Warsaw Ghetto. Following the Second World War, he took an active part in domestic and international politics, dedicating himself to fighting for justice and peace.
Title: The outbreak of war and Stasia's fate
Listeners: Joanna Szczesna Joanna Klara Agnieszka Zuchowska Anka Grupinska
Joanna Szczesna, dziennikarka "Gazety Wyborczej", autorka - wraz z Anna Bikont - biografia polskiej noblistki "Pamiatkowe rupiecie, przyjaciele i sny Wislawy Szymborskiej". Od lat 70-tych zwiazana z opozycja demokratycznaw Polsce, wspólpracowniczka Komitetu Obrony Robotników, wspóltwórczyni prasy niezaleznej w Polsce: redaktorka "Biuletynu Informacyjnego KOR-u", Agencji Prasowej "Solidarnosc" i "Tygodnika Mazowsze".
Joanna Szczesna is a journalist writing for Gazeta Wyborcza. Together with Anna Bikont, she’s the author of Pamiatkowe rupiecie, przyjaciele i sny Wislawy Szymborskiej (The Recollected Flotsam, Friends and Dreams of Wislawa Szymborska) a biography of Wislawa Szymborska, the Polish winner of the Noble Prize for Literature. Since the 1970s, Joanna Szczesna has been involved with the democratic opposition movement in Poland, active in the Worker’s Defence Committee (KOR), the co-founder of the independent press in Poland: editor of KOR’s Information Bulletin, Solidarnosc Press Agency and Tygodnik Mazowsze.
Joanna Klara Agnieszka 'Aga' Zuchowska was born 20 January 1938. Her father was killed in the Katyń massacre. After the war, she moved from Warsaw to Lódz. She obtained a degree in medicine in 1960, qualifying as a specialist in internal medicine in 1973. Dr Zuchowska worked with Marek Edelman for 15 years. In 1982 she left Poland for Algeria where she remained for the next three years, returning to Poland in 1985. She currently lives in Lódz.
Joanna Klara Agnieszka 'Aga' Zuchowska, urodzona 20 stycznia 1938. Ojciec zginal w Katyniu. Po wojnie zamieszkala w Lodzi. Studia ukonczyla w 1960 r. a specjalizacje z chorób wewnetrznych w 1973 r. Doktorat obronila we Wroclawiu. Pracowala z Markiem Edelmanen przez 15 lat. W 1982 r. wyjechala do Algerii. Wrócila do Polski w 1985 r. i mieszka obecnie w Lodzi.
Anka Grupinska ukonczyla filologie angielska na UAM w Poznaniu. Wspólpracowala z poznanskimi pismami podziemnymi, wraz z innymi zalozyla i wydawala dwumiesiecznik "Czas Kultury". W latach 1988-1989 przebywala w Izraelu opracowujac wspomnienia ocalalych z Zaglady. W latach 1991-1993 pracowala jako attaché kulturalny w ambasadzie polskiej w Tel Awiwie. Od 1996 mieszka w Polsce. Anka Grupinska specjalizuje sie w tematyce stosunków polsko-zydowskich. Publikuje ksiazki (m. in. Wydawnictwo Literackie, Zydowski Instytut Historyczny, Twój Styl), artykuly prasowe (m. in. "Tygodnik Powszechny", "Rzeczpospolita"), realizuje projekty wystawiennicze. Jest takze koordynatorem miedzynarodowego projektu "Swiadek zydowskiego wieku" (archiwizowanie pamieci o zydowskiej przedwojennej Polsce), prowazi autorska audycje radiowa "O Zydach i o Polakach tez" i uczy warszawskich studentów sztuki czytania i pisanie tekstów literackich.
Anka Grupinska studied English at the Adam Mickiewicz University in Poznan, Poland. She wrote for Poznan’s underground publications and was herself one of the founding publishers of the bi-monthly Czas Kultury. She spent 1988 and 1989 in Israel compiling reminiscences of Holocaust survivors. From 1991 to 1993, she held the post of Cultural Attache at the Polish Embassy in Tel Aviv. She moved back to Poland in 1996 and now writes books on Jewish subjects, mainly dealing with the history of the Warsaw ghetto. She is also a freelance journalist for Tygodnik Powszechny. Anka Grupinska is the director of the Centropa Foundation project in Poland (oral history project) called “The Witness of the Jewish Century¿, presents her own radio programme, “Of Jews and of Poles too¿, and teaches creative writing and oral history in Collegium Civitas and SWPS in Warsaw.
Tags: Warsaw Uprising, Leszno, Germans, Church of St. Stanisław, Ryfka 'Stasia' Rozensztein, Marysia Sawicka
Duration: 1 minute, 49 seconds
Date story recorded: December 2003
Date story went live: 24 January 2008