a story lives forever
Register
Sign in
Form submission failed!

Stay signed in

Recover your password?
Register
Form submission failed!

Web of Stories Ltd would like to keep you informed about our products and services.

Please tick here if you would like us to keep you informed about our products and services.

I have read and accepted the Terms & Conditions.

Please note: Your email and any private information provided at registration will not be passed on to other individuals or organisations without your specific approval.

Video URL

You must be registered to use this feature. Sign in or register.

NEXT STORY

Anti-Semitism before the war

RELATED STORIES

Communists in Poland before the war
Marek Edelman Social activist
Comments (0) Please sign in or register to add comments

Komuniści chcieli, żeby Bund się połączył z nimi w '19 roku czy w którym, i jak to się mówi było 19 warunków. To... Zresztą to samo powtórzyli komuniści, tutaj PZP... jak to się nazywało wtedy, PPR z PPS-em, te same warunki, żeby nie wstępowały organizacje całe, tylko żeby każdy członek po weryfikacji występował. No i Bund się nie zgodził, bo ideologicznie to nie było jeszcze żadnych różnic między Bundem a... jeszcze nie było wiadomo, jaka tam będzie dyktatura, ale już było wiadomo, że co to za ancymonki. Więc się nie zgodził. To było w Gdańsku, te pertraktacje, i tam zostały zerwane i już nigdy nie było... nie było zgody. Jeszcze raz, kiedy powstawał Front Ludowy w '36, '37 roku, to były pertraktacje między Bundem i komunistami o jedność działania, nie umiem powiedzieć, w każdym razie o blok wyborczy i tak dalej, no ale nic z tego nie wyszło. Już nie pamiętam, o co tam poszło, w każdym razie była w to zamieszana defensywa polska. I potem ogłoszono w gazetach te rozmowy. Komuniści podobno postawili takie warunki, że nie mogą dojść do... do jednej... Centrolew nie mógł przyjąć komunistów ze swoim stanowiskiem. Tak że różnie to bywało z tymi komunistami, z tymi... bo zresztą... Cały czas oni mieli takie bardzo antypolskie nastawienie, bo jak, bo jak... oni byli przeciwko Korfantemu, oni uważali, że ziemie Dolnego... ziemie Górnego Śląska powinny należeć do Niemiec.

Więc to wszystko razem nie stworzyło klimatu, żeby było jakiekolwiek porozumienie z komunistami, a poza tym oni działali bojówkami. I największym wrogiem nie byli faszyści, tylko największym wrogiem byli właśnie socjaliści. Zrywali demonstracje, akcje w związkach zawodowych, ciągle były jakieś problemy. Już nie umiem powiedzieć, bo ja tam nie byłem tak dobrze oblatany w tym, ale pamiętam, że ciągle jakiś wiec chcieli zerwać... że przeciwko, nie wiem, przeciwko podwyżce płac, potem obniżce płac, nie mogę powiedzieć o co, komuniści wszystko zrywali, co robili PPS i Bund chcieli, znaczy, nie udawało im się. Potem powstały takie organizacje, nie militarne, ale takie... Schutzbund się nazywało, tacy młodzi chłopcy, dostali takie paski, koalicyjki, mieli pałki do bicia i na tych demonstracjach, jak ci komuniści zaczęli rozrabiać, to zaczęli się bić z nimi. To tak to było. No ale potem... Potem to wiesz... Potem były te endeckie rozruchy, okropne przecież, jeżeli nie było w Warszawie pogromu, to były ciągle napaści na Żydów, na sklepy, na ulice, na to... więc... lokale związków zawodowych. Ja nie... Ja byłem wtedy za młody, żeby to wszystko wiedzieć, ale ten Schutzbund chronił te lokale, tak.

The communists wanted the Bund party to join them in 1919 and it's said that there were 19 conditions. The communists repeated this, the PPR [Polska Partia Robotnicza (The Polish Workers' Party)] and PPS [The Polish Socialist Party (Polska Partia Socjalistyczna)], the same conditions, so that whole organisations weren't allowed to join but only individuals could become members after each person had been individually vetted. The Bund Party didn't agree to this because at that point there weren't any ideological differences between the party members, it was still unclear what kind of dictatorship they'd follow although it was already clear what mischief-makers they were. So they didn't agree to this. This was in Gdańsk these negotiations, but they were broken off and no agreement was ever reached. When the People's Front was formed in 1936 or 1937, there were more negotiations between the Bund party and the communists on unity of action, I can't say what, in any event about the electorate, but nothing came of this. I don't remember what the problem was but the Polish defense was involved. These talks were later announced in the newspapers. Apparently, the communists set conditions that they weren't able to reach one... Centrolew was unable to accept the communists with their attitude. So the situation with these communists varied. They were always very anti-Polish, they opposed Korfanty and believed that Upper Silesia ought to belong to Germany.

All of this together wasn't conducive to reaching a consensus with the communists in addition to which they acted through hit-squads, and their greatest enemy weren't the fascists but the socialists. They'd break up demonstrations and events organised by trade unions, so there were constant problems. I wasn't very up-to-date on this but I remember that they always wanted to break up rallies against price rises or price drops, I can't say which, the communists wanted but didn't manage to break up anything organised by the PPS or by Bund. Then these organisations were formed, not military ones, called Schutzbund made up of young lads who were given sashes to wear and sticks to fight with during these demonstrations: when the communists began to make trouble, these boys would fight back with their sticks. After that, there were these dreadful National Democrat riots; even if there were no pogroms in Warsaw, there were constant attacks on Jews, on shops, on whole streets, on the headquarters of trade unions. I was too young at the time to know all of this but the Schutzbund protected these sites. That much I do know.

Marek Edelman (1919-2009) was a Jewish-Polish political and social activist and a noted cardiologist. He was the last surviving leader of the 1943 uprising in the Warsaw Ghetto. Following the Second World War, he took an active part in domestic and international politics, dedicating himself to fighting for justice and peace.

Listeners: Anka Grupinska Joanna Szczesna Joanna Klara Agnieszka Zuchowska

Anka Grupinska ukonczyla filologie angielska na UAM w Poznaniu. Wspólpracowala z poznanskimi pismami podziemnymi, wraz z innymi zalozyla i wydawala dwumiesiecznik "Czas Kultury". W latach 1988-1989 przebywala w Izraelu opracowujac wspomnienia ocalalych z Zaglady. W latach 1991-1993 pracowala jako attaché kulturalny w ambasadzie polskiej w Tel Awiwie. Od 1996 mieszka w Polsce. Anka Grupinska specjalizuje sie w tematyce stosunków polsko-zydowskich. Publikuje ksiazki (m. in. Wydawnictwo Literackie, Zydowski Instytut Historyczny, Twój Styl), artykuly prasowe (m. in. "Tygodnik Powszechny", "Rzeczpospolita"), realizuje projekty wystawiennicze. Jest takze koordynatorem miedzynarodowego projektu "Swiadek zydowskiego wieku" (archiwizowanie pamieci o zydowskiej przedwojennej Polsce), prowazi autorska audycje radiowa "O Zydach i o Polakach tez" i uczy warszawskich studentów sztuki czytania i pisanie tekstów literackich.

Anka Grupinska studied English at the Adam Mickiewicz University in Poznan, Poland. She wrote for Poznan’s underground publications and was herself one of the founding publishers of the bi-monthly Czas Kultury. She spent 1988 and 1989 in Israel compiling reminiscences of Holocaust survivors. From 1991 to 1993, she held the post of Cultural Attache at the Polish Embassy in Tel Aviv. She moved back to Poland in 1996 and now writes books on Jewish subjects, mainly dealing with the history of the Warsaw ghetto. She is also a freelance journalist for Tygodnik Powszechny. Anka Grupinska is the director of the Centropa Foundation project in Poland (oral history project) called “The Witness of the Jewish Century¿, presents her own radio programme, “Of Jews and of Poles too¿, and teaches creative writing and oral history in Collegium Civitas and SWPS in Warsaw.

Joanna Szczesna is a journalist writing for Gazeta Wyborcza. Together with Anna Bikont, she’s the author of Pamiatkowe rupiecie, przyjaciele i sny Wislawy Szymborskiej (The Recollected Flotsam, Friends and Dreams of Wislawa Szymborska) a biography of Wislawa Szymborska, the Polish winner of the Noble Prize for Literature. Since the 1970s, Joanna Szczesna has been involved with the democratic opposition movement in Poland, active in the Worker’s Defence Committee (KOR), the co-founder of the independent press in Poland: editor of KOR’s Information Bulletin, Solidarnosc Press Agency and Tygodnik Mazowsze.

Joanna Szczesna, dziennikarka "Gazety Wyborczej", autorka - wraz z Anna Bikont - biografia polskiej noblistki "Pamiatkowe rupiecie, przyjaciele i sny Wislawy Szymborskiej". Od lat 70-tych zwiazana z opozycja demokratycznaw Polsce, wspólpracowniczka Komitetu Obrony Robotników, wspóltwórczyni prasy niezaleznej w Polsce: redaktorka "Biuletynu Informacyjnego KOR-u", Agencji Prasowej "Solidarnosc" i "Tygodnika Mazowsze".

Joanna Klara Agnieszka 'Aga' Zuchowska was born 20 January 1938. Her father was killed in the Katyń massacre. After the war, she moved from Warsaw to Lódz. She obtained a degree in medicine in 1960, qualifying as a specialist in internal medicine in 1973. Dr Zuchowska worked with Marek Edelman for 15 years. In 1982 she left Poland for Algeria where she remained for the next three years, returning to Poland in 1985. She currently lives in Lódz.

Joanna Klara Agnieszka 'Aga' Zuchowska, urodzona 20 stycznia 1938. Ojciec zginal w Katyniu. Po wojnie zamieszkala w Lodzi. Studia ukonczyla w 1960 r. a specjalizacje z chorób wewnetrznych w 1973 r. Doktorat obronila we Wroclawiu. Pracowala z Markiem Edelmanen przez 15 lat. W 1982 r. wyjechala do Algerii. Wrócila do Polski w 1985 r. i mieszka obecnie w Lodzi.

Tags: 1919, 1936, 1937, The Polish Workers' Party, The Polish Socialist Party

Duration: 3 minutes, 32 seconds

Date story recorded: December 2003

Date story went live: 24 January 2008